توپ در زمین مجلس است در اولین دوره دولت حسن روحانی، در زمان نخستین وزیر آموزش و پرورشی كه همراه با او سر كار آمد بحثی مطرح شد به نام طرح رتبه‌بندی معلمان؛ یكی از آن موضوعاتی كه از همان سال‌ها قبل تا امروز كه دیگر كار دولت روحانی رو به پایان است و وزارت آموزش و پرورش هم چندین وزیر به خود دیده همچنان ادامه دارد بدون آنكه واقعا به نتیجه مورد نظر رسیده باشد. بحث رتبه‌بندی معلمان از زمان وزارت علی‌اصغر فانی آغاز شد. حدود 6 سال پیش برنامه فاز اول و دوم این طرح از زبان او این‌گونه عنوان شد: «این طرح پس از تصویب در هیات وزیران مراحلی را طی و شاخصه‌های آن چندی پیش از سوی شورای توسعه مصوب شد. از شورای توسعه اجازه گرفتیم به جای اعمال همه شاخص‌ها، سه، چهار شاخص را مبنا قرار دهیم تا بتوانیم احكام را زودتر صادر كنیم. مرحله اول طرح رتبه‌بندی در سال‌های 94 و 95 اجرا می‌شود. دولت برای سال 94، 1350 میلیارد تومان و برای سال آینده هم 3500 میلیارد تومان در نظر گرفته است. بنابراین دو سال 94 و 95 اجرای فاز اول طرح رتبه‌بندی است. سال 96 براساس سند تحول، فاز دوم طرح رتبه‌بندی اجرا می‌شود كه امیدواریم در آن زمان شاهد تحولات بیشتری در حقوق فرهنگیان باشیم.» در زمان او و به هنگام اجرای فاز اولی كه حرفش را زده بود، مبالغی كه برخی معلمان آن را «ناچیز» می‌خواندند به حقوق‌شان اضافه شد. بعد گفته شد كه این رتبه‌بندی آنچه مورد نظر وزارت آموزش و پرورش بوده از كار درنیامده و اصولا این بحث در قالب یك قانون جامع‌تر قرار است به تصویب برسد تا هم افزایش حقوق انجام شود و هم با ایجاد یك جریان رقابتی برای دستیابی به جایگاه حرفه‌ای بالاتر، انگیزه تازه‌ای برای معلمان در جهت بهبود فرآیند آموزش ایجاد شود. فانی گفته بود: «رتبه‌بندی دو هدف دارد؛ نخست افزایش شایستگی‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای است و به تبع آن افزایش حقوق اتفاق می‌افتد. وقتی همكار ما بداند براساس یكسری شاخص‌ها ارزیابی می‌شود، تلاش می‌كند كه آن مهارت‌ها را كسب كند.» از این صحبت‌ها سال‌ها گذشته و در آخرین ماه‌های كار دولت دوازدهم، هنوز گمانه‌زنی‌ها در مورد عاقبت این رتبه‌بندی ادامه دارد. این‌بار نگاه‌های نگران به مجلس شورای اسلامی دوخته شده. با تمام پایین ‌و بالا شدن‌های رتبه‌بندی معلمان كه عاقبت در قالب لایحه از سوی دولت راهی مجلس شد، با تمام بحث‌هایی كه بر سر میزان بودجه در نظر گرفته شده برای این بخش شد، تا وقتی این لایحه به رای مجلس گذاشته نشود، عملا بودن و نبودن آن تفاوتی در وضعیت معلمان ایجاد نخواهد كرد. این یكی از نگرانی‌هایی است كه به خصوص در ماه‌های پایانی دولت دوازدهم نزد معلمان وجود دارد. مجلس تا كی برای تصویب یا حتی اصلاح این لایحه زمان می‌خواهد؟ مهدی بهلولی، معلم و كنشگر حوزه فرهنگیان می‌گوید كه به نظر می‌رسد به دلایلی در مجلس دارند تصویب این لایحه را به تعویق می‌اندازند. او به «اعتماد» توضیح می‌دهد: «در بودجه سال 1400 در بند مشتركی با بعضی از برنامه‌های دیگر مثل كمك به صندوق‌های بازنشستگی و غیره، یك بودجه كلی به اندازه 90 هزار میلیارد تومان برای چند مورد در نظر گرفته بودند كه یكی از آنها رتبه‌بندی معلمان بود و دقیقا مشخص نشده بود كه چقدر بودجه به آن تعلق می‌گیرد. بعد از تصویب قانون بودجه سال 1400 این مبلغ تبدیل به 150 هزار میلیارد شد و آن‌طور كه آقای نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه اعلام كرده، حدود 15 هزار میلیارد تومان برای رتبه‌بندی در نظر گرفته شده. اما اجرایی شدن این 15 هزار میلیارد منوط به تایید لایحه‌ای است كه از دولت به مجلس ارایه شده. متاسفانه به نظر می‌رسد به دلایلی دارد در مجلس در تصویب این لایحه تعلل به وجود می‌آید.» آیا دلیل خاصی هست كه از نظر او سبب این تعلل شده باشد؟ «برخی ارزیابی می‌كنند كه چون موقع انتخابات ریاست‌جمهوری نزدیك است، نمایندگان مجلس هم بیشتر مایلند به حوزه‌های انتخابیه‌شان بروند و برای نامزدهای مدنظرشان تبلیغ كنند، زیاد آن‌طور كه باید و شاید به تصویب این لایحه توجه نمی‌كنند.» اگر در دولت فعلی این‌بار به مقصد نرسد چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ این یكی از جدی‌ترین نگرانی‌های معلمان و كنشگرانی چون بهلولی است. آنها نگران این هستند كه با عوض شدن دولت لایحه رتبه‌بندی ضربه‌ای جدی بخورد: «خیلی از پیش‌بینی‌ها بر این است كه دولت بعدی از لحاظ سیاسی و جناحی با دولت فعلی اختلاف زیادی خواهد داشت. چه بسا بیاید و قوانینی را در نظر بگیرد كه با قوانین این دولت متفاوت باشد و مثلا نخواهد زیر بار اجرای رتبه‌بندی برود، یا شاید بخواهد بودجه‌اش را كم كند. بنابراین واقعا این نگرانی وجود دارد. به نظرم تا دولت عوض نشده این لایحه باید تصویب شود.» البته تاكید او بر این است كه صرفا به دلیل ارایه لایحه از سوی دولت روحانی، همه هم موافق این لایحه و همه جزییاتش نیستند، می‌گوید انتقاداتی به همین لایحه موجود هم از سوی فرهنگیان مطرح است برای همین به نظرش بهترین راهكار این است كه نمایندگان مجلس با در نظر گرفتن این انتقادات لایحه را اصلاح و به دولت ابلاغ كنند: «ایرادهایی كه برخی از معلمان نسبت به این لایحه دارند در فضای مجازی و تجمعات مطرح شده، مثلا اینكه معلمان زیر دو سال را مشمول این لایحه نمی‌بیند یا اینكه برای رفتن از یك رتبه به رتبه دیگر باید 6 سال در آن رتبه بمانی كه اینها محل اعتراض هستند. اما به نظر می‌رسد اگر نمایندگان مجلس عزم جدی در تصویب این لایحه داشته باشند می‌توانند این مشكلات را رفع كنند و زودتر به تصویبش برسانند. سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌كند كه ما در تامین بودجه لایحه هیچ مشكلی نداریم و حتی اگر نمایندگان تشخیص بدهند كه به 20 هزار میلیارد تومان هم برسد در تامین آن كمك می‌كنیم.» انتظاری كه معلمان از نمایندگان دارند، این است كه این لایحه را جدی بگیرند و حتی در بهتر شدن آن بكوشند و نگذارند كار به دولت بعدی بكشد. سازمان برنامه و بودجه می‌گوید دید مثبتی حتی به افزایش بودجه مربوط به این لایحه دارد و نگرانی از این است كه این وعده با عوض شدن و تغییرات ماه‌های آینده از یاد برود. در سال‌های گذشته گروه‌های مختلف صنفی و تشكل‌های معلمان، موضوع رتبه‌بندی معلمان هم در قالب دغدغه‌ها و دل‌نگرانی‌ها و مطالبات پیگیری شده. بهلولی می‌گوید متاسفانه در دیدارهای مكرر، توپ این مطالبه دایم به زمین طرف دیگری انداخته می‌شود و این فعالان و تشكل‌ها مدام باید در میان مسوولان مختلف نهادهای گوناگون حیران بمانند كه عاقبت كار نزد كدام‌یك لنگ مانده است: «وقتی می‌روند مجلس توپ را به زمین سازمان برنامه و بودجه می‌اندازند و می‌گویند این لایحه مشكل دارد و ما نمی‌توانیم این‌طوری تصویبش كنیم، وقتی می‌روند به سازمان برنامه و بودجه و آموزش و پرورش می‌گویند ما لایحه‌مان را به مجلس داده‌ایم و آنها باید زودتر تصویبش كنند. می‌گویند مجلس می‌تواند ظرف یكی، دو جلسه فوق‌العاده وضعیت لایحه را مشخص و تصویب كند و ما هم بودجه‌اش را می‌دهیم و در حكم‌های كارگزینی هم لحاظ می‌كنیم. یعنی شما این وسط متوجه نمی‌شوید كه دقیقا چه اتفاقی خواهد افتاد.» با همه این احوال به نظر می‌رسد كه او در حال حاضر معتقد است كه توپ در زمین مجلس باقی مانده و تا آنها تصمیمی برای این لایحه نگیرند دیگر نمی‌توانند مطالبات را به سمت سازمان برنامه و بودجه و دولت بكشانند: «ادعای آنها این است كه بودجه را دارند و مشكلی نیست و فقط مجلس باید تصویبش كند. برای همین از نظر اغلب معلمان توپ در زمین مجلس است و اگر این لایحه تصویب نشود و به تعویق بیفتد و آسیب ببیند، نمایندگان مجلس پیش افكار عمومی معلمان بیشتر مقصر خواهند بود.» تصویب خواهیم كرد همین چند روز پیش بود كه محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه در جلسه‌ای به مناسبت پاسداشت روز معلم دوباره یادآوری كرد كه «دولت توان و زمان زیادی گذاشته است تا برای ایجاد نگاه ویژه نسبت به جامعه معلمان و قدردانی از تلاش‌های آنان فرصتی را فراهم كند كه از طریق لایحه نظام رتبه‌بندی معلمان این فرصت فراهم شده است. این لایحه دارای پتانسیل‌های خوبی است و در صورت تصویب در مجلس شورای اسلامی مقدمات رضایت شغلی معلمان و توسعه صلاحیت‌های حرفه‌ای آنان و همچنین ارتقای نظام آموزشی كشور را موجب خواهد شد.» اینكه او در حرف‌هایش تاكید دارد كه «در صورت تصویب در مجلس شورای اسلامی» یعنی كه دولت كار خودش را انجام شده می‌بیند و همراه با سایر معلمان به تماشا نشسته است كه حالا مجلس قرار است چه كند. نوبخت برای اینكه مطمئن شود پیامش روشن است و جایگاه دولت در مورد اجرای این لایحه هم مشخص در صفحه توییتر خود نوشت: «روز معلم فرصتی برای تكریم نقش معلمان گرانقدر در مدارس و دانشگاه‌ها ست. رتبه‌بندی معلمان و همسان‌سازی اعضای هیات علمی كمترین اقدام در تقدیرعملی از آنهاست. با تامین مالی صورت‌گرفته پس از تصویب لایحه رتبه‌بندی و تهیه دستورالعمل منطقی و عادلانه همسان‌سازی از تاریخ 1/1/1400 اجرایی می‌شود.» و این وعده البته منوط به تصویب لایحه در مجلس است. روز 22 فروردین ماه سال جاری احمد حسین فلاحی، سخنگوی كمیسیون آموزش و تحقیقات از جلسه كمیسیون با محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش خبر داد و به فارس گفت كه در این جلسه «دلایل عدم اجرای كامل نظام رتبه‌بندی معلمان» بررسی شده. سخنگوی كمیسیون گفته بود: «فرهنگیان انتظار داشتند طرح رتبه‌بندی معلمان به‌طور كامل اجرا شود كه در كمیسیون اجتماعی دولت در قالب یك لایحه تصویب شده و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد كه در نوبت اعلام وصول قرار دارد تا بعد از آن در كمیسیون آموزش و تحقیقات مورد بررسی قرار گیرد. اشكالاتی در لایحه دولت و هم بودجه 1400 وجود دارد، چرا كه برای اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان كافی نیست. با این حال تصویب و اجرای آن آرمان چندین ساله فرهنگیان را محقق خواهد كرد؛ ضمن اینكه باید به این نكته توجه شود كه نظام رتبه‌بندی تاكنون اعمال نشده و این تصور كه این طرح اجرا شده است به دلیل فوق‌العاده‌هایی بود كه به فرهنگیان پرداخت شد و این موضوع را تحت‌الشعاع قرار داد.» حرف‌های این نماینده به آنچه مهدی بهلولی به «اعتماد» توضیح داد بسیار نزدیك است و با این حال همچنان خبری از بررسی جدی این لایحه در مجلس و اقدام برای رفع همین اشكالات و تصویب آن نیست. سه روز پیش مجتبی بخشی‌پور، نماینده اسلام‌آباد‌غرب و دالاهو در مجلس شورای اسلامی به برخی «ایرادات» لایحه اشاره كرد و گفت: « یكی از ایرادات وارد به این لایحه، این است كه آن دسته از كاركنان اداری كه بخش اعظمی از آنان معلمان و كادر آموزشی هستند و از مدارس به ادارات منتقل شده و در كارهای ستادی به كارگیری شده‌اند و همچنین سرایداران، معلمان حق‌التدریس و سرباز معلم‌ها، ظاهرا و بنا به اظهارات غیررسمی مسوولان ذی‌ربط، از مزایای رتبه‌بندی محروم هستند. این اتفاق، وضعیت شكننده فعلی ادارات را كه به لحاظ پرداخت به موقع و مناسب اضافه‌كار‌ی‌های اداری و سایر پرداخت‌های قانونی مشكل دارند و همچنین در اعمال مزایای مدرك دوم، برای نیروهای اداری، با مشكلات جدی مواجه شده‌اند را به بحرانی غیر قابل حل تبدیل خواهد كرد.» او «لحاظ نشدن محاسبه تعجیل خدمت در مناطق محروم در رتبه‌بندی معلمان» را كه مبنای قانونی و عملكردی دارد، دیگر ایراد این لایحه عنوان كرد و گفت: «این كار، یك مشوق تاثیر‌گذار برای خدمت در مناطق محروم را از بین می‌برد و تمایل معلمان مجرب و باسابقه را برای خدمت در مناطق محروم بسیار پایین می‌آورد و برقراری عدالت آموزشی را به‌شدت با چالش مواجه می‌كند.» چند روز قبل و به مناسبت روز معلم، نوبت به یكی دیگر از اعضای كمیسیون آموزش رسید كه در مورد این موضوع اظهارنظر كند «لایحه رتبه‌بندی فرهنگیان، اعمال مدرك دوم فرهنگیان، ‌همسان‌سازی حقوق اساتید دانشگاه‌های وزارت علوم با وزارت بهداشت و افزایش بودجه وزارتخانه‌های آموزش عالی و آموزش و پرورش، تصویب ‌و بازنگری قانون جهش تولید دانش‌بنیان در حمایت از شركت‌های دانش‌بنیان و سامان دادن به نیروی انسانی معلم در آموزش و پرورش از اقدامات مهم كمیسیون آموزش تحقیقات مجلس یازدهم در سال اول فعالیت است.» روز دوازدهم اردیبهشت، خبرگزاری خانه ملت متنی را به نقل از علیرضا منادی سفیدان، رییس كمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری منتشر كرد؛ متنی كه در آن این نماینده مجلس به بخشی از «دستاوردهای نخستین سال فعالیتش» اشاره كرده بود. در میان مواردی كه در كارنامه خود برشمرد اشاره‌ای هم به موضوع لایحه رتبه‌بندی شده كه البته با یك وعده همراه شده است: «مطمئن باشید لایحه رتبه‌بندی فرهنگیان را در كمیسیون با هدف هرچه واقعی‌تر كردن این لایحه و با هدف حمایت از معلمان بررسی، اصلاح و به تصویب خواهیم رساند. در این ماه خدا از همه همكاران عزیزم التماس دعای ویژه دارم و برای همه معلمین و اساتید طول عمر با عزت و سلامتی مسألت می‌نمایم.» در عین حال رییس كمیسیون هم وعده‌ای بابت زمان این «اصلاح و تصویب» ارایه نداده است.